2. เจตสิกสงฺคหอนุทีปนา

[68] เอวํ จิตฺต สงฺคหสฺส ทีปนิํ กตฺวา เจตสิก สงฺคหสฺส ทีปนิํ กโรนฺโต ปถมํ ปุพฺพาปรานุ สนฺธิญฺจ อาทิคาถาย ปโยชน สมฺพนฺธญฺจ ทสฺเสตุํ ‘‘เอวํ’’ติอาทิ มารทฺโธฯ ตตฺถ ‘‘อนุปตฺต’’นฺติอาทิมฺหิ จิตฺตํ เจตสิกํ รูปํ, นิพฺพานมิติสพฺพถาติ เอวํ อนุกฺกโม วุตฺโตฯ เตน อนุกฺกเมน อนุปตฺตํฯ เหตุ วิเสสนญฺเจตํฯ ยสฺมา จิตฺตสงฺคหานนฺตรํ เจตสิก สงฺคโห อนุปตฺโต, ตสฺมา อิทานิ ตํ สงฺคหํ กโรตีติ ทีเปติฯ จตฺตาริ สมฺปโยค ลกฺขณานิ ‘เอกุปฺปาทตา, เอก นิโรธตา, เอกา รมฺมณตา, เอก วตฺถุกตา,ติฯ ‘‘เจตสิ ยุตฺตา’’ติ จิตฺตสฺมิํ นิยุตฺตาฯ จิตฺตํ นิสฺสาย อตฺตโน อตฺตโน กิจฺเจสุ อุสฺสุกฺกํ อาปนฺนาติ อตฺโถฯ ‘‘เจตสา วายุตฺตา’’ติ จิตฺเตน วา สมฺปยุตฺตาฯ จิตฺเตน สห เอกีภาวํ คตาติ อตฺโถฯ ‘‘สรูปทสฺสน’’นฺติ สงฺขฺยาสรูปทสฺสนํฯ สิทฺธปทํ นาม ปกติ ปจฺจเยหิ นิปฺผนฺน ปทํฯ ‘‘ปุพฺพนฺตโต’’ติ เอกสฺสสงฺขต ธมฺมสฺส ปถม ภาคโตฯ อุทฺธํ ปชฺชนํ นาม กตมนฺติ อาห ‘‘สรูปโต ปาตุภวน’’นฺติฯ ธาตุ ปาเฐสุ-ชนิปาตุภาเว-ติ วุตฺตตฺตา อาห ‘‘ชาตีติ วุตฺตํ โหตี’’ติฯ ‘‘สรูป วินาโส’’ติ สรูปโต ปาตุภวนฺตสฺส ภาวสฺส วินาโส อนฺตรธานํฯ ‘‘เอวํ ปรตฺถ ปี’’ติ ปรสฺมิํ เอกาลมฺพณวตฺถุกาทิปเทปิฯ ‘‘เอก จิตฺตสฺสปิ พหุเทวา’’ติ จกฺขุ วิญฺญาณํ รูปํ ปสฺสนฺตํ เอกเมว รูปํ ปสฺสตีติ นตฺถิฯ อเนกานิ เอวรูปานิ เอกโต กตฺวา ปสฺสติฯ โสตวิญฺญาณาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เอวญฺจ กตฺวา ปาฬิยํฯ จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุ วิญฺญาณํฯ โสตญฺจ ปฏิจฺจ สทฺเท จ อุปฺปชฺชติ โสตวิญฺญาณนฺติอาทินา วตฺถุทฺวาเรสุ เอกวจนํ วตฺวา อารมฺมเณสุ พหุวจนํ กตนฺติฯ ‘‘เอกตฺตํ อุปเนตฺวา’’ติ จกฺขุ วิญฺญาเณ พหูนิปิ รูปารมฺมณานิ รูปตา สมญฺเญน เอกีภาวํ กตฺวา เอกํ อารมฺมณนฺเตฺวว วุตฺตนฺติ อธิปฺปาโยฯ สทฺทารมฺมณาทีสุปิ เอเสว นโยฯ ตํ น สุนฺทรํฯ กสฺมาฯ อตฺถ วิเสสสฺส อวิญฺญาปนโตฯ